Γκλουκ, Κρίστοφ Βίλιμπαλντ

(Christoph Willibald Gluck, Ερασμπάχ 1714 – Βιέννη 1787). Γερμανός μουσικοσυνθέτης. Ύστερα από μία ταραγμένη παιδική ηλικία, εγκαταστάθηκε στην Πράγα, όπου έλαβε ουμανιστική και μουσική μόρφωση. Η προτίμηση της εποχής προς το ιταλικό μελόδραμα, το οποίο ήταν αρκετά διαδεδομένο στην Πράγα, έφερε τον Γ. στο Μιλάνο, όπου παρουσίασε τις πρώτες του όπερες: Αρταξέρξης (1741), Κλεονίκη (1745), Υπερμνήστρα και Πώρος (1744), Ιππόλυτος (1745). Το 1746 διορίστηκε διευθυντής ενός λυρικού θιάσου που διηύθυνε ο Πιέτρο Μινγκότι, ένας Βενετός ιμπρεσάριος με φωτισμένο πνεύμα. Το 1750 παντρεύτηκε την πλούσια κόρη ενός Βιεννέζου τραπεζίτη και έτσι μπόρεσε να αφοσιωθεί στη σύνθεση χωρίς άλλες έννοιες. Το 1756, ως διευθυντής χορωδίας στη Βασιλική Όπερα της Βιέννης, γνώρισε τη μεγαλύτερη αναγνώριση και τιμή. Ωστόσο, η επιτυχία στάθηκε για τον Γ. ο λόγος για μια βαθύτερη αναθεώρηση της σταδιοδρομίας του ως συνθέτη και το κίνητρο για την ανανέωση της καλλιτεχνικής του προσωπικότητας. Το 1762, με τη θριαμβευτική παράσταση του έργου Ορφέας και Ευρυδίκη στη Βιέννη,σε λιμπρέτο του Καλτσαμπίτζ, ο Γ. εγκαινίασε τη δράση του ως αναμορφωτή και ανακαινιστή του μελοδράματος, εκθέτοντας τις γενικές του αρχές στον πρόλογο του μελοδράματος Άλκηστις (1767). Έχοντας βασιστεί σε μία σχέση ανάμεσα στη μουσική και στην ποίηση, η μεταρρύθμιση του Γ. αποσκοπούσε από τη μία μεριά να ξεπεράσει τη μηχανικότητα του μεταστασιανού λιμπρέτου και από την άλλη να περιορίσει, αλλά ταυτόχρονα να ενισχύσει τη συμμετοχή της μουσικής, που αναλάμβανε πλέον να εκφράσει εκ των ένδον το βαθύτερο νόημα του μελοδράματος, φωτίζοντας πρόσωπα και καταστάσεις. Η στάση του Γ., έτσι όπως συνέπεσε με την εμφάνιση του προ-ρομαντικού κινήματος, είχε τεράστια απήχηση, ιδιαίτερα στις γερμανικές χώρες. Έγινε μάλιστα η βάση της θεατρικής εμπειρίας του Μότσαρτ, του Μπετόβεν (στον Φιντέλιο) και του ρομαντικού μελοδράματος, που προοριζόταν να υποκαταστήσει –όχι δίχως πολεμική, πάντως, στην οποία ο Γ. στάθηκε πρωταγωνιστής και θύμα– τον μελοδραματικό κόσμο του 18ου αι. Παρά την υποστήριξη της Μαρίας-Αντουανέτας, ο Γ. πλήρωσε το μεταρρυθμιστικό του θάρρος. Οι παρισινές παραστάσεις των σπουδαιότερων μελοδραμάτων του –Ιφιγένεια εν Αυλίδι (1744), Αρμίδα (1777) και Ιφιγένεια εν Ταύροις (1779)– εμποδίστηκαν από πραγματικές συμπλοκές, ανάμεσα στους υποστηρικτές του παλαιού ύφους και τους δημιουργούς του καινούργιου. Επιστρέφοντας στη Βιέννη, όπου προσβλήθηκε πολλές φορές από παράλυση και συνάντησε οικονομικές δυσκολίες, ο Γ. περίμενε γαλήνιος τον θάνατο, του οποίου μάλιστα μια προαίσθηση υπάρχει στο De profundis για χορωδία και ορχήστρα, που γράφτηκε γύρω στο 1782. Η μουσική άνοδος του Μότσαρτ και του Μπετόβεν είχε ως αποτέλεσμα την απομόνωση του Γ. από την οποία δεν βγήκε, παρά μονάχα στις αρχές του 20ού αι., οπότε πραγματοποιήθηκε μία συστηματική έκδοση των έργων του, που περιλαμβάνουν μελοδράματα, συμφωνικές εισαγωγές, μπαλέτα, καθώς και διάφορες σονάτες και μελοποιημένα ποιήματα. Ο Γερμανός συνθέτης Κρίστοφ Βίλιμπαλντ Γκλουκ, μπροστά στη σπινέτα του, σε πίνακα του Ντιπλεσί (Μουσείο Ιστορίας της Τέχνης, Βιέννη). Σκηνογραφία του Πιέτρο Ασκιέρι για τη δεύτερη πράξη της όπερας του Κρίστοφ Βίλιμπαλντ Γκλουκ «Άλκηστις», στην Όπερα της Ρώμης. Στον πρόλογο αυτής της όπερας εκθέτει ο συνθέτης τις αρχές του για τη μεταρρύθμιση του μελοδράματος τον 18o αι.